وبلاگ شخصی صادق هردان
در جاهای مختلف شرح لمعه، به مناسبت، بعضاً مسائلی از ارث به میان آمده لکن مفصل آن مسائل در کتاب الارث آمده که با دانستن روش محاسبه ای که در کتاب ارث ذکر شده، همه موارد، قابل تطبیق هستند.
از آنجا که مطلب جامعی در باره محاسبات ارث نیافتم، بر آن شدم که با استفاده از شروح و حواشی، به زبان ساده و قابل فهم، مطلبی را جهت مراجعه و استفاده خود، طلاب و علاقه مندان، بنویسم.
مواردی که باصطلاح، سهام با فرائض یکی میشود و چیزی اضافه نمی آید، نیاز به حساب و کتاب خاصی ندارد، لذا فقط مواردی را ذکر میکنم که ورثه بالفرض ارث میبرند و به همه یا بعضی از آنها، بالقرابه یا بالرد، سهمی داده میشود.
اگر وارث، یک دختر و پدر و مادر باشند، و مادر حاجب نداشته باشد، یعنی میت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدر و مادری یا پدری تنها نداشته باشد:
دختر یک دوم (
) میبرد، پدر و مادر، هر کدام یک ششم (
) و روی هم دو ششم (
) میبرند.
مجموع سهام این ورثه پنج ششم(
) است و یک ششم() اضافه را باید بین همه، به نسبت تقسیم کرد.
عدد سهام در این مساله، ۵ است و باید باقیمانده را تقسیم بر ۵ کرد، ۳ قسمت به دختر میرسد و ۲ قسمت به پدر و مادر، هر کدام یک قسمت.
برای حل این مساله، عدد سهام را در عدد فریضه، ضرب میکنند و به عنوان مخرج مشترک قرار میدهند، در اینجا، عدد سهام ۵ و عدد فریضه ۶ است. 
باقیمانده 
است که 
به دختر و به پدر و مادر هر کدام 
داده میشود.
سهم دختر: 
سهم پدر: 
سهم مادر:
اگر وارث، یک دختر و پدر و مادر باشند، و مادر حاجب داشته باشد، یعنی میت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدر و مادری یا پدری تنها داشته باشد:
تفاوت این مساله با مساله سابق این است که به علت وجود حاجب، مادر، فقط میبرد و از باقیمانده، چیزی نصیب او نخواهد شد، بنابر این عدد سهام در اینجا، ۴ خواهد بود و با قیمانده به ۴ قسمت تقسیم خواهد شد، ۳ قسمت برای دختر و یک قسمت برای پدر.
عدد سهام را در عدد فرض ضرب میکنیم: 
حاصل را به عنوان مخرج مشترک قرار میدهیم:
باقیمانده 
است که 
به دختر و به پدر، 
داده میشود.
سهم دختر: 
سهم پدر: 
سهم مادر: 
به علت وجود حاجب، بیش از سهم بالفرض به مادر داده نمیشود.
اگر وارث دو دختر و بیشتر همراه پدر یا مادر باشند:
دو دختر و بیشتر 
مال را میبرند و پدر یا مادر، میبرد.
مجموع سهام این ورثه پنج ششم() است و یک ششم() اضافه را بالقرابه بین همه، به نسبت تقسیم میگردد.
با قیمانده بین دختران و پدر یا مادر تقسیم میشود:
برای دختران و برای پدر یا مادر.
سهم دو دختر یا بیشتر: 
سهم پدر یا مادر:
اگر وارث، یک دختر و پدر و مادر و زوجه باشد:
دختر، ، پدر و مادر، هر کدام، که روی هم میشود، 
و زوجه 
مال را میبرند:
، در اینجا، مال اضافه میماند، در صورت عدم حاجب، ببن دختر و پدر و مادر، و در صورت وجود حاجب، فقط بین دختر و پدر تقسیم میگردد.
در صورت عدم حاجب:
عدد سهام ۲۰ میشود که در عدد فریضه که ۲۴ است ضرب میشود:
باقیمانده را ۵ قسمت میکنند، 
به دختر و 
به پدر و مادر به هر کدام، 
داده میشود.
سهم دختر: 
سهم پدر: 
سهم مادر:
سهم زوجه: 
در صورت وجود حاجب:
در این صورت، عدد سهام ۱۶ میشود که در عدد فریضه، ۲۴ ضرب میگردد:
باقیمانده را ۴ قسمت میکنند، 
به دختر و 
به پدر داده میشود.
سهم دختر: 
سهم پدر: 
سهم مادر: 
سهم زوجه: 
اگر وارث دو دختر و پدر یا مادر و زوجه باشد:
دختران، ، پدر یا مادر، و زوجه، میبرند.
باقیمانده، ، بین دختران و پدر یا مادر به نسبت ۵ تقسیم میشود، 
برای دختران و 
برای پدر یا مادر.
جهت تقسیم عدد سهام را که ۲۰ است، در عدد فرض که ۲۴ است ضرب میکنیم:
باقیمانده، ، یک پنجم آن که ۴ است به پدر یا مادر و چهار پنجم که ۱۶ است، به دختران داده میشود.
سهم دختران: 
سهم پدر یا مادر:
سهم زوجه:
اگر وارث یک دختر و پدر یا مادر و زوج باشد:
دختر، ، پدر یا مادر، و زوج، 
میبرند.
باقیمانده، 
، بین دختر و پدر یا مادر به نسبت ۴ تقسیم میشود، 
برای دختر و برای پدر یا مادر.
جهت تقسیم عدد سهام را که ۴ است، در عدد فرض که ۱۲ است ضرب میکنیم:
باقیمانده، 
، یک چهارم آن، به پدر یا مادر و سه چهارم ، به دختر داده میشود.
سهم دختر: 
سهم پدر یا مادر: 
سهم زوج: 
اگر وارث یک دختر و پدر یا مادر و زوجه باشد:
دختران، ، پدر یا مادر، و زوجه، میبرند.
باقیمانده، 
، بین دختر و پدر یا مادر به نسبت ۴ تقسیم میشود، برای دختر و برای پدر یا مادر.
جهت تقسیم عدد سهام را که ۴ است، در عدد فرض که ۲۴ است ضرب میکنیم:
باقیمانده، 
، یک چهارم آن، 
به پدر یا مادر و سه چهارم، 
به دختر داده میشود.
سهم دختر: 
سهم پدر یا مادر: 
سهم زوجه: 
سلام ممنونم خوب توضیح دادید.
اگر وارث، یک دختر و پدر و مادر و زوجه باشد:
دختر، ۱/۲، پدر و مادر، هر کدام، ۱/۶ که روی هم میشود، ۱/۳
در مورد چهارم چرا سهم دختر و پدر مادر یک سوم می شود ؟
لطفا سریع تر جواب دهید
قبلا پرسیده بودم که چرا سهم بین دختر و پدر ومادر یک سوم می شود ، ولی الان به جواب رسیدم و فهمیدم که فقط بین پدر و مادر یک سوم می شود لیکن الان سوالی پیش آمد و ان این است که : چرا در مورد چهارم سخم ۲۰ حساب شده و حال آنکه ۲۳ مورد هستند
چون مقصود محاسبه مال رد شده به دختر و پدر و مادر است، فقط سهام دختر و پدر و پدر و مادر در نظر گرفته میشود و سه سهم زوجه را محاسبه نمیکنند چون ردّی برای او نیست.